Agra Gezi Rehberi

TAC MAHAL’İN EV SAHİBİ

Muhteşem Tac Mahal olmasa Hindistan rotalarında hiçbir şekilde yer almayacak Agra; Babür dönemindeki 100 yıllık başkentliği süresince inşa edilen eserlerle günümüzde ülkenin en çok turist çeken şehirlerinden biri. Hindistan’da gördüğümüz şehirler (5) içinde açık ara en pis ve karaktersiz şehirdi. Çoğunluğu Müslüman olan halk da turistlerden geçinmenin alışkanlığıyla size sadece para vermesi gereken yabancılar olarak bakıyor ve pek nazik oldukları söylenemez. Tabii genellemelerin yanlışlığını kanıtlarcasına hostele çevirdikleri evlerinde konakladığımız aile dünyanın en iyi insanlarıydı. Hindistan’ın genel çelişkili yapısına beşeri bir örnek .

Dünya’da çok kısıtlı yapı sadece bir kentin değil, ülkenin simgesi halini almıştır. Paris’te Eyfel, ABD’de Özgürlük Anıtı, Rusya, Moskova‘da Kremlin Sarayı neyse, Hindistan’da da Tac Mahal herhalde odur. İşin Hint usulü öznelliği ise diğerlerinin hepsinde bulundukları şehirlerin güzelliği de övgüye layıkken, Agra şehircilik açısından tam bir rezillik.

AGRA’DA KONAKLAMA

Öncelikle Agra’da kalmaya gerek yok, sabah gün doğmadan şehre varıp, görülecek yerleri tamamladıktan sonra rotanıza devam edebilirsiniz. (Aşağıda ulaşım notları var) Diğer iyi bir seçenek de Agra’ya gece varıp, sabah erkenden Taj’ı görüp, Fort’u gezildikten sonra devam etmek olabilir, biz bu seçeneği değerlendirdik. Agra’da 2 katlı, bahçeli evlerini guesthouse’a çeviren mükemmel ailenin yeri Aman Homestay‘de kaldık. Otel arama sitelerinde pek puanlama, yorum bulunmadığı için endişelenmeyin, yeni bir yer. Ailenin annesi Ranjana sanırız yeryüzünde tanıdığımız en tatlı, en pozitif insan. Yüzünden gülümsemesi hiç eksik olmuyor, ve çok güzel yemekler pişiriyor, dileyene de öğretiyor. Oğulları Aman da Hindistan’ı pek sevmeyen ve okumak için Amerika’ya gitmek isteyen, ergenlik sorunları yaşayan zehir gibi bir çocuk. Hala Facebook’tan kızlara nasıl yaklaşabileceği ile ilgili konuşuyoruz :) Agra’da konaklayacaksanız kesinlikle burayı seçmenizi dileriz ve Aman’ın üniversiteyi Amerika’da okuması için bizim yaptığımız yardım kutusuna yardımcı olmanızı rica ederiz. :)

Güncelleme: Aman’lar ikinci lüks bir otel açtılar ve işleri çok iyi. Bizim sayemizde de Türkiye’den çok kişinin oraya gittiğini söylüyorlar. Mutlaka selamımızı iletin.

Aman Hostel’de kalırsanız mutlaka isimlerimizi vererek selamımızı söyleyin. Eğer bir gece 6’dan fazla bira içecekseniz önceden sipariş verin, tüm ülkede olduğu gibi onların da dolaplarında yeterince bulunmuyor ve bir insanın 3 bira içmesine şaşırıyorlar.

AGRA’DA GEZİLECEK YERLER

Aslında Tac Mahal, Agra Fort, Çarşı ve mermer dükkanları dışında bir liste yok. Buyurun en detaylı haliyle hepsi.

Tac Mahal

Dünya’da yaşanmış sayısız büyük aşk hikayesi var, kimisi dillerde, kimisi fotoğraflarda yaşam bulan bu hikayelerin hiçbiri bir yapıyla bu kadar özdeşleşmedi. Eşi Mümtaz Mahal’ın ölümü üzerine Şah Cihan’ın inşa ettirdiği Taj, eşini ve tabii kendisini ölümsüz kılacak bir anıt yaptırmak isteğinden yola çıkıyor. Toplam 21 yıl süren inşa çalışmalarında, 22,000 işçinin çalıştığı, modern zamanlarımızda artık görülemeyecek bir çılgınlığın ürünü. (Hiçbir fotoğrafta oynama yoktur, kendi ışığını yansıtır. Sebepleri notların devamında yazıyor)

Tüm büyük aşk hikayeleri gibi bu hikayede de, romantizm, trajedi, efsane, dram, hayranlık, özlem ve mutsuz son bulunuyor. Tac Mahal ve Şah Cihan sayısız mit, farklı yorumlamalar ve acı gerçekleriyle güzel bir hikaye. Biz de dinlediklerimizi ve okuduklarımızı derleyelim size. 4. Babür imparatoru Cihangir’in oğlu olan Şah Cihan 1592 yılında doğmuş. Büyük aşk hikayesi Cihan henüz 14, İranlı bir prenses olan Mümtaz Mahal 15 yaşındayken başlar. Prensese ilk görüşte aşık olan Şah ile 5 yıl sonra üçüncü eş olarak olarak evlenirler. Evlilik sonrası Hintçede “sarayın mücevheri”, ” sarayın seçilmiş kişisi” manalarına gelen “Mümtaz Mahal” adını bizzat Şah’ın kendisi koyar. Yedi eşinden en sevdiği hanım olan Mümtaz Mahal, 14. çocuğunu doğururken hayatını kaybeder ve Tac Mahal’in hikayesi başlar. Eşinin ölümü sonrası uzun süre yas tuttuğu söylenen Şah, aşkının anısını tüm dünyanın hayranlık duyacağı bir anıtla ölümsüzleştirmek ister. Cennet tasvirini yapılaştırmak gibi ciddi bir iddiayla yola çıkan Şah’a Tac Mahal’in şimdiki halinde karar kılana kadar 2000 farklı model gösterilir ve sonunda 17 yıl sürecek bu dünya harikasının inşası başlar.

Tac Mahal, dünya’da en çok emek ve para harcanmış yapılardan biridir. Bahçesindeki bitkiler Türkiye’den, kullanılan farklı renkte değerli taş ve mermerler başta Hindistan’ın farklı yöreleri olmak üzere, Çin, Sri Lanka, Arap ülkeleri, Tibet ve Afganistan’dan getirilmiştir. Dönemin koşullarında bu kadar taş nasıl getirildi? Tabii ki fillerle! Ham maddelerin taşınması için 1000’i aşkın filin kullanıldığı söylenir. İslam, İran, Osmanlı, Türk ve Hint mimarisinin birleşimi olan Taj’da Osmanlı’nın katkısı oldukça önemlidir. Mimar Sinan’ın öğrencilerinden İsmail Efendi ve İsa Muhammed Efendi kubbesini tasarlamış, Hattat Serdar Efendi de yazıların yazılmasında önemli görev almıştır, fakat birçok Türk kaynağın belirttiğinin aksine, ana mimar Türk değildir ve uluslararası kaynaklarca kabul edilen mimar İranlı Ahmed Lahauri Efendi’dir. Rehberler de böyle anlatıyor. Tac Mahal’in aşina olduğumuz ana gövdesi 1648’de, bahçesi ve çevre binaları da 5 yıl sonra tamamlanır. Şah Cihan, yapı tamamlandığında onu “Sarayların tacı” olarak tanımlar ve “Taj Mahal“in ismini koyar.

Şah Cihan için Tac Mahal’den sonrası yaşan yokuş aşağı gitmeye başlar. Oğullarının taht kavgalarının kızıştığı bir dönemde 1657 yılında hastalanır. Kendi bölgelerinde oğullarının kendi imparatorluklarını kurduklarının ilanı üzerine imparatorluğu en güvendiği oğlu olan, ilk evlat Dara’ya emanet eder.  Üçüncü oğlu Alemgir Şah “Game of Thrones”‘un kazananı olur ve Dara’yı yenerek Agra’yı ele geçirir. Şah Cihan hastalığı iyileşmesine rağmen, hayatının geri kalanını geçireceği Agra Kalesi’ne hapsedilir. Son 8 yılını, onu tüm dünyada ölümsüz kılacak Tac Mahal manzaralı odasında geçiren Şah, 74 yaşında vefat eder ve Tac Mahal’e karısı “Mümtaz Mahal”in yanına gömülür. Şahın simetri sevdasının da etkisiyle Tac Mahal her tarafından simetrik şekilde görülen eşsiz bir mimariyle inşa edilmiştir. Şah Cihan’ın anıt mezarı İslam geleneklerine göre kadından üstün olarak daha büyük yapılmıştır ve yapıda simetrik olmayan tek kısımdır. George Orwell’in Hayvan Çiftliği kitabındaki “Tüm hayvanlar eşittir, ama bazıları daha eşittir.” sözünü hatırlatır bizlere.

Mimariye ve sanata büyük ilgi duyan Şah Cihan, ömrü boyunca Tac Mahal’in yanı sıra, Delhi’deki Red Fort, Cuma Mescidi ve Punjab’da bulunan Lahore Fort ve Cihangir’in Türbesi gibi önemli eserler bırakmıştır. Babası ve dedesinden kalan diğer dinlere saygı içeren laik mirası esneterek yeni yapılan tapınakları yıkmış ve görkemli dini törenleriyle ünlenmiştir. Şah Cihan’ın yerine geçen Alemgir Şah, bunu daha da ileriye taşıyarak çoğu Hindu tapınağını yıkmış ve gayr-ı Müslim çoğunlukta bir halka katı şeriat kanunlarını uygulayan ilk Müslüman hükümdar olmuştur. Babası gibi mimariye pek ilgili olmayan ve kalıcı eser bırakmayan Alemgir Şah döneminde imparatorluk en geniş sınırlarına ulaşmış, ölümünün ardından çıkan isyanlarla da dağılmıştır.

Tac Mahal’in hikayesine dönersek, Taj hakkında en çok efsane üretilmiş yapılardan biridir. Kimisi mesnetli, kimisi ise tamamen uydurma olan farklı hikayeler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi Şah Cihan’ın kendisi için Tac Mahal’in karşısında -Yamuna Nehri’nin diğer yakasına- Tac Mahal’in siyah mermerden bir kopyasını yaptırmak istediği ama Alemgir Şah iktidara geldikten sonra inşasına başlanan yapıyı yıktırdığı söylenir. Agra’daki rehberimizin söylediğine göre Alemgir Şah’ın iktidarı ele geçirmesinde bu yeni yapı için yapılacak yüksek harcamaları engellemenin de etkisi varmış. Varlığı ya da yokluğu kanıtlanamayan iddianın ortaya çıkışı, Evliya Çelebi gibi abartılı hikayeler yazmayı seven Avrupalı gezgin Jean Babtiste Tavernier’ın anılarından süregelir. Bölgede bulunan siyah mermerler iddiasını desteklese de bunların beyaz mermerlerin siyahlaşması sonucu oluştuğu da söyleniyor. Arkeologların yaptığı yeni çalışmalar ise iddianın doğru olabileceğini göstermektedir.

Bir diğer meşhur iddia neredeyse bütün büyük yapılarda olduğu gibi, yapımında çalışan herkesin kollarının kesildiği ya da bir daha Tac Mahal’den sonra başka hiçbir tasarım yapamayacaklarıdır ki, hakkında hiçbir kanıt bulunmamaktadır. Güzel kafa ama! İngiliz istilası döneminde bir kısım eserlerin talan edilmesi, gerçeğin abartıya dönüşmesine sebep oluyor. Ve ne yazık ki bu tip şeyleri sömürgeci faşizm sebebiyle insanoğlu hiç bilemeyecek. Kimi iddialar Tac Mahal’in kubbesinin aslında altınla kaplı olduğunu ve İngilizler tarafından çalındığına kadar ulaşır, fakat İngilizlerin gerçekten bazı altın parçalarla beraber, oyma bir kapı, birçok halı ve avizeleri çaldığı doğrudur. Batıdan ve doğudan farklı rol çalma çabaları ise Tac Mahal’in aslında bir Hindu tapınağı olduğunun iddia edilmesi ve mimarının aslında İtalyan olmasıdır.

TURİSTİK TAC MAHAL BİLGİLERİ

Tac Mahal’i özel kılan özelliklerinden biri gün içinde farklı renklere bürünmesidir, gözle görmeden önce iddialı gelse de bu tamamen doğrudur. Gün doğumuyla birlikte pembemsi ve en güzel rengini gösteren Tac Mahal kısa bir süre sonra beyaz görünümüne döner. Ayışığıyla beraber de altınımsı bir renk alır. Efsaneler bu eşsiz özelliğin kadınların, özellikle de Mümtaz Mahal’in his değişikliklerini yansıttığını söyler. Bizeyse sabah 6’da başka, 8’de başka fotoğraflar sunma şahsı veriyor.

Tac Mahal diğer aşırı ünlenmiş yapılar gibi sayısız fotoğrafının yarattığı etki yüzünden, Eyfel gibi yanına sadece ‘check atılarak’ gördün mü, gördüm denecek bir yapı gibi gelse de ününü kesinlikle hak ediyor. Her şey fotoğraflarda göründüğü gibi değil.

Güneş henüz doğmadan sıraya girip içeri ilk girdiğinizde masalsı ve buğulu bir görüntü karşılıyor sizi. (Uykusuz gözlerin etkisi olabilir, evet) Güneş doğduktan sonra rengin dönüşümünü gözle görmek gerçekten nefes kesici. (Sayfamızdaki fotoğrafların tümü gün içindeki farklı renklenmeyi gösterebilmek için müdahalesizdir) Yapıdaki detaylar ve işlemelerdeki özen gerçekten şaşırtıcı. Minicik taşların titizce kesilerek mermerlerin içine teker teker yerleştirilmesiyle oluşturulan figürlerdeki emeğe hayranlık duymamak mümkün değil. Bizim gibi Müslüman yapılarına aşina olan gezginler için dahi detaylarında kaybolunası bir eser. Ana yapıyı çevreleyen bahçe, Tac Mahal’in yansımasıyla mükemmel bir görüntü veren havuzu ve civardaki diğer yapılarıyla beraber gerçekten masalsı bir deneyim. İçeride herkesin yabancı turist olacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz, çünkü her gün ziyaret edenlerin sadece %20’si yabancı. Ziyaret eden Hintlilerin bir kısmı başka şehirlerden gelen turistler iken önemli kısmı da orada takılan turistleri seyreden Agralılar… Burnunuzun dibinde dünyanın yedi harikasından biri içinde de günlük hayatta göremeyeceğiniz tüm dünyadan gelen turistler olunca, giriş ücretinin de yereller için yaklaşık 70 kuruş olması sebebiyle siz de tüm gününüzü orada geçirebilirdiniz.

Sarışın kadın turistleri izleyen 4 genç ergen Taj Mahal’in alternatif fotoğraflarından.

• Tac Mahal’e girişi ücreti 750 Rupidir. Aldığınız bileti saklarsanız Agra Kalesi için 50 rupi indirim sağlar. Tüm turistik yerlerde olduğu gibi Hintler için önemli fiyat farkıyla giriş 20 Rupidir.  Alınan biletle sadece bir kez giriş yapılır, yani akşam tekrar görmek isterseniz bir daha bilet almanız gerekir.
• Açılış saati 06:00’dır, 15 dakika daha erken gidip sıraya önden girerseniz, kimse olmadan fotoğraf çekmeye başlayabilirsiniz.
• Önemli: Tac Mahal Cuma günleri kapalıdır, seyahat planınızda buna mutlaka dikkat edin yoksa sadece uzaktan seyredebilirsiniz.
• Tac Mahal’in sonra tekrar görmek isterseniz ideal nokta Methab Bagh‘dır. Tac Mahal’in karşında Yamuna Nehri’nin diğer yakasında bulunan botanik bahçeye giriş ücreti 100 Rupi’dir ve merkezden oto rikşalarla ulaşım yaklaşık 200 Rupiye sağlanır. Kapısından içeri girerken ciddi bir güvenlikten geçiliyor ve kurallarda herhangi bir esnetme mümkün değil. İçeri sigara çakmak sokmak ve yemek yemek yasak. Mümkünse fotoğraf makinesi harici hiçbir şey götürmeyin, aranma sıkıntısına girmeyin, gerekirse girişteki emanet dolaplara eşyalarınızı bırakabilirsiniz. Giriş parasına 500 ml su dahildir, bunun haricinde sıvı içeri sokulamaz. Tac Mahal türbe olmakla beraber çevreleyen yapılar da camidir, buna uygun giyinmek gerekir. Devlet ruhsatlı rehberler 900 Rupi’dir, aksine itibar etmeyiniz, çoğu yeterli bilgi vermeyip, sizi sonrasında alışverişe götürmeye çalışacaktır.

Agra Fort (Agra Kalesi)

Delhi‘deki Red Fort’a oldukça benzer ama daha iyi korunmuş olan Agra Kalesi, Unesco dünya kültür mirasları listesinde de yer almaktadır. Ekber Şah zamanında yapımına başlanmıştır ve son haline Şah Cihan döneminde kavuşmuştur. Şah Cihan hayatının son yıllarını Tac Mahal’i izleyerek burada hapis olarak geçirmiştir.

Klasik Babür stili bahçelerde sincaba benzeyen kemirgenlere yem veren bir adam vardı. Ufak bir para karşılığında adamın da yardımıyla bu hayvancıları elinize alabilirsiniz, çok tatlılar :)

Agra Fort, Agra’daki ikinci ve son durak yerimiz, bahçeler içindeki saraylar, duvarlarla çevrili minik bir şehir aslında. Tac Mahal’den yaklaşık 2,5 km uzaklıktadır. Oto rikşayla 25-30 rupiye ulaşabilirsiniz. Tac Mahal biletinizi gösterirseniz giriş ücreti 250, yoksa 300 rupi. Eğer Taflan gibi iyi Hintli taklidi yapabilirseniz, 20 rupiye de girebilirsiniz. (Taklit dediğimiz de tipinizin kara kuru olması ve Hintçe 1 bilet anlamına gelen “ect tiket” diyebilmeniz. Kalabalıktan suratınıza bakmıyorlar zaten. Biriniz one ticket, biriniz ect ticket diyor.)

Agra Çarşısı

Hindistan’ın genel kaosunu ve kirliliğini birebir görmek için özellikle Altın Üçgen dışında çıkamayacak gezginler için bulunmaz nimet. Baştan sonra rezilliği içinde barındıran bir deneyim. Yürürken bile insanı rahatsız edici bir pislik var. Her yer çöp, bildiğin çöp. Böyle poşetli atılmış günlerce duran çöpler. Belediyecilik hizmeti pek yok, asfalt çok çok kötü halde. Arada da uluslararası misafirlere yönelik birkaç lüks dükkan, telefoncu v.s. ve mermer üretim/satış mağazaları. (Aşağıda detaylar)

AGRA’YA NASIL GİDİLİR?

Uçakla: Agra’da küçük bir havalimanı bulunur ve altın üçgen (Delhi, Jaipur, Agra) üzerinde uçuşlar yapılmaktadır. (Bkz: Hindistan rotaları) Gecikmeler, fiyat ve şehirlerin yakınlığı sebebiyle hiç önermiyoruz.

Trenle: Agra, Delhi-Mumbai ve Delhi-Chennai hatlarının güzergahında olduğu için birçok alternatif vardır, ve Delhi-Agra arası tren ulaşımı günde yaklaşık 20 seferle sağlanır.

Delhi’den Agra’ya gitmek için en iyi tren seçenekleri aşağıdadır;

Sefer  no  Tren adı                  Kalkış İstasyonu  Kalkış Saati  Varış İstasyonu   Varış Saati

12002         BHOPAL SHTBDI    NEW DELHI               06:15                  AGRA CANTT              08:12    (Cuma günü yok.)

12280         TAJ EXPRESS           NIZAMUDDIN          07:10                 AGRA CANTT              10:07

14212          INTERCITY EXP     NEW DELHI               17:40                 AGRA CANTT               21:50

12191          NDLS JBP SUP         NEW DELHI                14:05                 AGRA CANTT              17:10

Agra Cantt’tan (Gar) otelinize ya da Tac Mahal’e, rikşayla ortalama 75 rupiye gidersiniz.

Agra’dan sonra Jaipur’a devam edecekseniz aşağıdaki trenleri kullanabilirsiniz;

Sefer  no                                   Kalkış İstasyonu  Kalkış Saati  Varış İstasyonu   Varış Saati

2988                                                  AGRA FORT                 06:25                 JAIPUR                         10:20

2965                                                  AGRA CANTT              05:15                 JAIPUR                          10:15

Delhi’den otobüsle Agra: Delhi’den Agra’ya otobüsler bulunuyor, ama konfor ve süre açısından hiç iyi bir seçenek değil.

Delhi’den Taksiyle Agra: 2,5-3 saat içinde Tac Mahal’in şehrine varabilirsiniz. Biz tüm altın üçgen seyahatimizi özel taksiyle yaptık, deneyimimizi, fiyat bilgilerini Hindistan Ulaşım sayfasında “Şehirler arası taksi” başlığı altında okuyabilirsiniz. Eğer taksi ayarlayacaksanız pazarlık yeteneğinize güvenin, çünkü seyahat acentaları kesinlikle kazıklamaya çalışacak, en az 5 tanesinden fiyat alın. Agra’dan Jaipur’a devam edecekseniz taksi 4 saat sürmektedir.

Delhi’den günübirlik: Tur programınızı şekillendirirken Delhi’den günübirlik de Agra’yı ziyaret edebilirsiniz. Yukarıdaki trenler ile Agra’ya varıp 20:30’daki Taj Express treniyle dönmek iyi bir seçenek olabilir. Aynı turu Delhi’den günübirlik taksi kiralayarak da yapabilirsiniz. Agra’daki ulaşımı ve Fatehpur Sikri’yi kapsayan özel taksi turu ortalama 4800 rupi tutacaktır. Taksi için şu siteye göz atabilirsiniz.

AGRA’DA MERMER SATIŞ DÜKKANLARI

Muhteşem el işçiliğinin, -bizim hiçbir uzmanlık alanımız olmadığı için kalitesine yorum yapamayacağımız ama anlatıldığı kadarıyla- üst düzey mermerlerle buluştuğu Agra’da bir şekilde sizi bu dükkana sokuyorlar. Ya rehberiniz, ya taksi şoförünüz ya da yoldan geçen biri sizi ısrarlı bir şekilde mermer mağazalarına davet edecektir. Mermerci mi denir buna? “Marble Shop” işte, çevirin siz.

İçeri girdiğinizde üç beş kişinin ortak hazırladığı, ışıkların kapatılıp açılarak altından ışıklar geçirerek mermerin orijinalliğine vurgu yapıldığı, küçük bir parçada el işçiliğinin ne kadar zor olduğunu görmenize imkan sağlanan bir pratikle falan birlikte sunuluyor.

Cem Yılmaz’ın halı sahnesi gibi bir Kapalıçarşı ortamı var. Biz fazla negatif davranmamıza rağmen hijyenik sebeplerle korka korka içtiğimiz ikram çaylar eşliğinde içeride yarım saat kadar takıldık. Bu kadarını öneririz. En sonunda 1000 Dolarlık mermerlerden (sehpa v.s.) almayınca sıralı olarak 5’er dolarlık küçük Taj Mahal heykellerine ve filllere devam eden alışveriş önerileri, mermer almıyorsunuz bari kilim alın, o da olmadı porselen bardak verelim, olmadı cam biblo, o da olmadı t-shirt şeklinde devam etti. Şimdi yazarken bir yandan gülsek de dirayetimiz için takdir ettik bakın kendimizi.

İşin olayı Hindistan’da komisyonculuk… Sizi oraya götüren kişiler çok yüksek komisyon alıyor. %40 kadar. Bu resmen aynı malı piyasada %50 ve fazlası ucuza bulabileceğiniz anlamına geliyor, düşünün artık.

Bizim genel şoförümüzle baştan güzel anlaştık (Hindistan Ulaşım sayfamızda okuyabileceğiniz gibi şoförlü taksi tutmuştuk) ona hepi topu kaç para kazanacağını öğrenerek baştan küçük bir bedelde anlaştık ve bahşişe ekledik, ancak Agra’daki yerel rehberimiz bu anlaşmadan habersiz olduğu için bizi buraya zorla soktu, neyse size deneyimleri anlatmış olduk diyelim. Çay da kötüydü. :)