Mimar Sinan’ın Ustalık Eseri, Edirne’nin Sembolü
Türkiye’nin en meşhur yapılarından Selimiye Cami aynı zamanda Osmanlı mimarisinin de zirve eserlerinden biri olarak, tarihimizin en büyük mimarlarından Mimar Sinan’ın kendi deyişiyle ustalık eseri olarak anılıyor. Dünya’nın sembolleri bölümümüzde, Trakya Gezimiz sırasında sonunda ziyaret ettiğimiz Selimiye Cami hakkında bilgiler derleyelim, ziyaret notlarımızı birleştirelim istedik. Türkiye’deki Unesco Kültür Mirasları listesindeki 14 eserden biri olan Selimiye Cami’nin tarihi, mimarisi ve Selimiye Cami’nin sırlarını biraz biraz anlatmaya çalışalım.
Selimiye Cami Turistik Ziyareti için Beklentiyi Kısın
Edirne turu sırasında ziyaret edilecek yapıların ilki sayılabilecek eser ile ilgili bir küçük Edirne gezisi notu: Özellikle İstanbul gibi çok camili bir şehirde yaşıyor ya da Süleymaniye gibi bir eseri daha önce ziyaret ettiyseniz Selimiye biraz hayal kırıklığı yaratabilir, hemen yanındaki Edirne Ulu Cami (eski cami) daha farklı bir kafa olacaktır. Bu yüzden beklentinizi düşük tutun, Sinan’a da, eserine de hayran kalacaksınızdır. Camideki ibadet boyutuna gelince onun herhangi bir yerde farkı olduğuna inanmayız, elbette iç huzura katkısı biraz farklı olacaksa da, bir seccade bir hırkaya bakar o konu. Biz Unesco tescilli Selimiye Cami’nin mimari ve turistik boyutlarına odaklanmayı tercih ederiz.
Selimiye Cami Nerede? Nasıl Gidip Ziyaret Ederiz?
Selimiye Cami Edirne’dedir. Edirne il merkezinde yer alan cami’ye toplu taşıma ile gidilebilir. Edirne Otogarı’ndan Cami’nin önünden geçen dolmuşlar 2 TL karşılığında sizi caminin önünde indirir. Ayrıca şehir dışından Edirne’ye tarifeli otobüsle geldiyseniz çoğu otobüs firmasının Edirne şehir içi ücretsiz servisi de Selimiye önünden geçiyor. Hususi araçla geliyorsanız örnek olsun, Selimiye Cami – İstanbul Boğaziçi Köprüsü arası mesafe 248 km. normal trafikte 2.5 saat civarı sürüyor. Giriş tabii ki ücretsiz. Civardaki Roman satışçılar sempatik ve sıcak kanlı.
Mimar Sinan’ın Ustalık Eseri
Selimiye Cami hakkında konuşurken akla gelen ilk cümle Selimiye Cami’nin ana mimari Koca Mimar Sinan Ağa’nın kendi deyimi: “Ustalık eserim!” 1489 – 1588 yılları arasında tam 99 yıl yaşamış Koca Sinan üç Padişah döneminde birden baş mimarlık yapmıştır. Kayseri‘nin Ağırnas Köyü’nde doğmuş Sinan, mimarlık ve mühendislik yaşamı boyunca 375 esere direkt imza atmıştır. Çeşitli kaynaklar bu sayıyı daha farklı verse de genel kanıya göre bu rakam kabul görüyor. Elbette 49 yıl baş mimarlık yapan Mimar Sinan’ın restorasyon işleri, kaldırım ve lağım işleri gibi de sonsuz emeği ve imparatorluk topraklarına dokunuşu vardır. Ayasofya’nın günümüze gelmesinde, restorasyon sırasındaki emeği önemlidir.
80’den fazla cami inşa eden Mimar Sinan’ın üç dönemini sınıflandıran eser camileri mimar başılık dönemi sonrasındaki eserleridir. Devam edecek tüm camilere yeni mimari tarzı örnekleyen çıraklık eseri İstanbul’daki Şehzade Cami’dir. (Dikkat Sinan’ın ilk eserleri değil, 1539’daki baş mimarlık sıfatından sonraki önemli yapısı) Kalfalık eserim dediği Selimiye Cami İstanbul’daki en büyük inşaatı olurken aynı zamanda İstanbul’un da en büyüleyici yapılarındandır. Ustalık eserim dediği ve kendi kabrini de bahçesine yaptırdığı Selimiye Cami ise benzersiz kubbesiyle öne çıkmakta, diğer unsurlarıyla önceki eserlerinin devamı sayılmaktadır.
Selimiye Cami’nin Tarihi
Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde caminin inşa emri veren Padişah Selim’in rüyasında Hz Muhammed’i gördüğü ve Kıbrıs’ın fethi anısına cami yaptırmasını istediği sebebiyle Selimiye’nin inşasına başlandığı düşünülür. Elbette 1568’de başlayan inşaatın 1571’deki Kıbrıs’ın fethinden 3 sene önce olması bu hikayenin de yalan olduğu gerçeğini gösterir. Gerçek sebep olarak Sultan ikinci Selim’in adına yakışır çok büyük bir cami yaptırmak istemesi, İstanbul’da bu camiye ihtiyaç olmaması ve tercih edilen şehrin Edirne olması düşünülebilir. Unutulmamalıdır ki Edirne Osmanlı’nın eski başkenti, batıya açılan kapısı ve Rumeli bölgesindeki en önemli İslam şehridir. 68’de başlayan caminin 1574’te bir cuma günü açılması planlanmış olsa da 2. Selim’in ömrü yetmez ve ölümünden sonra 14 Mart 1975’te Selimiye Cami ibadete açılır.
Selimiye Cami’nin Muhteşem Kubbesi
Selimiye Cami’nin en önemli özelliği merkez kubbesidir. Daha önceki tüm camilerde ana kubbe, yarım kubbelerin üzerine binerek inşa edilmesine rağmen, tarihte ilk olarak Selimiye Cami’nin kubbesi 43,25 metre yüksekliğinde, 31,25 metre çapında merkezi bir yapıdır. Süleymaniye Cami’nin kubbesinden de daha geniş olan kubbenin Ayasofya kıyası bakış açısına bağlıdır. Ayasofya’nın tam dairesel değil de elips kubbesi ile kıyas yapıldığında, büyüklük açısından kısa çap dikkate alınırsa Selimiye Cami kubbesi daha geniştir. Uzun çap dikkate alınırsa büyüklük yarışının Ayasofya’nın kazandığı ortaya çıkar. Kubbenin ferahlığı mekanı da kapsar ve Selimiye Cami oldukça havadar, huzur ve ferahlık veren bir ibadet merkezi olarak ortaya çıkar.
Selimiye Cami’nin Mimari Özellikleri
Merkez kubbe ile birlikte minareler önemli özelliklere sahiptir. Selimiye Caminin 4 eşit minaresinin yükseklikleri 70.89 metredir. 4 minare de kubbeye çok yakın olduğu için tepe üzerindeki Selimiye Cami adeta göğe yükseliyormuş gibi görünür. Cümle kapısı (Tasavvufta kendini terbiye etmek için geçilen kapı. Kapının alçak zincirlerinden geçmek için eğilmek zorunludur, eğilen kişi kibrini geride bırakır) tarafındaki 2 minarenin içinde üçer yol (merdiven) vardır. Birbiriyle çakışmayan bu üç yoldan şerefelere çıkılır. Diğer iki minarede ise klasik tek yol yer alır.
Selimiye Cami’nin tümünde İznik çinilerinin şahane özellikleri görülür. Mermer işçiliği ve hat sanatlarının da güzel örnekleri camide yer alır. Günümüzdeki ışıklandırma ve halıların düzeni de enfestir. Caminin bahçesi, dış avluları yani komple külliyesinde de tarihi bir zarafet, asalet, huzur ve ‘kalite’ görülmektedir. Benzer kaliteyi günümüz mimarisinde Adana’da gezilecek yerler‘den Sabancı Merkez Cami’nde görebilmekteyiz.
Selimiye Cami’nde Ters Lale
Müezzin alanının ortasında son derece ilgi çekici bir ters lale motifi bulunur. Selimiye Cami’ndeki ters lalenin sırrı falan diye de acayip ziyaret alır, koskoca kubbe yerine zor görülen küçücük ters lale motifine bakar ziyaretçiler. Rehberimizin anlattığına göre caminin toprak sahibinin lalezarı varmış (lale bahçesi) arsayı uzun süre satmak istememiş, en son razı gelince de bir lale motifi sözü almış Mimar Sinan Ağa’dan. Sinan da sözünü tutup laleyi koymuş ancak adamın tersliğini, aksiliğini betimlemek için ters lale motifini tercih etmiş. Ayrıca ters lalenin zamanla büyüdüğü ve zemine ulaştığı sırada kıyametin kopacağı gibi saçma sapan efsaneler de Selimiye’deki ters lale motifinin sırrı olarak yutturulmuş bir süre.
Edirne İle İlgili Önemli Diğer Yazılarımızın Bir Kısmı İçin Görsellere Tık Tık:
