BOLLYWOOD’UN PERDESİ. EN ZENGİN, EN FAKİR, EN BÜYÜK
İngilizler tarafından ismi değiştirilmeden önceki haliyle Bombay, Hindistan’ın en büyük ve en kozmopolit şehri. 21 milyonluk kent, ülkenin en çok ekonomi üreten şehri, aynı zamanda dünyanın en büyük varoş yerleşimlerinden birine sahip. Dolayısıyla akla ziyan bir gelir dağılımı eşitsizliği görülüyor. Hindistan’ın tümüne yayılmış zengin kültürel mirasın belli başlı eserleri yine burada. Şehrin büyük kısmında tüm dinler için tapınaklar ve tüm kapitalistliğiyle devasa iş merkezleri ve yerleşkeler yükseliyor. Aynı kısımların hemen eteklerinde naylon duvarlı 20 metrekarelik ev denen barakalarda 15 nüfus barınıyor. Şehirde inanılmaz lüks evler ve oteller yer alırken, Hindistan’ın zenginleri, Hint sosyetesi, Bollywood ünlülerinin büyük bir kısmı bu ticaret merkezinde yaşamakta. Ancak herhangi bir köşeyi hemen dönünce de 100 doların altında aylık gelirle geçinip üstüne ailesine para yollamaya çalışan taşralı göçmenler de Mumbai’de nefes arayışında.
Mumbai Not Defteri
Dharavi varoş bölgesi turu yapın: Mumbai’ye ulaştığınızda yapacağınız ilk şey Asya’nın en büyük getto bölgesini gezmek için tur ayarlamak olsun. Aşağıda Mumbai’de gezilecek yerler kısmında detaylara ulaşabilirsiniz.
Bollywood deneyimlerini tadın: Mumbai ünlü Bollywood’un merkezi. Tüm dünyadan farklı bir ekol yaratan Bollywood’u deneyimlemek adına filmlerin önemli bir kısmının çekildiği Film City‘ye düzenlenen turlara katılabilir, ya da Hintlerin alkışlar ve ıslıklar eşliğinde izlediği Bollywood filmlerinden birine gidebilirsiniz.
İş giriş çıkış saatlerinde yolda olmayın: Zaten yoğun olan trafik, özellikle iş giriş çıkış saatlerinde yakıcı bir seviyeye ulaşıyor. Taksi içinde 2 saat boş boş beklemek ister veya trenlerde aşırı kalabalıkla aşırı yakınlaşmayı arzularsanız ne ala. İsteğiniz bunlar değilse başka bir şeyler yapın. Ya yürüyün ya da sabit bir ziyareti bu saat dilimine planlayın.
İnsanlarla tanışın: Mumbai’de insanların çok büyük kısmı İngilizce biliyor ve kent Hindistan’ın en kozmopolit şehri. Hem ülkede yaşayan yabancılar, hem de Hintlilerle tanışıp sohbet etmek için iyi bir nokta. Colaba bölgesindeki kafeler yeni arkadaşlıklar için iyi seçenek.
Konaklama cep yakabilir: Mumbai’de emlak fiyatları genel olarak çok yüksek, bu da konaklama fiyatlarına yansımış ve otel oda ücretlerini çok yukarılara çekiyor. Yazımınız devamında Mumbai’de Konaklama başlığı altında deneyimimizi okuyabilirsiniz, bütçeye dikkat edin.
Alışveriş yapın: Özellikle Colaba bölgesinde kıyafet, turistik eşya ve bilimum ıvır zıvır oldukça uygun fiyatlara satılıyor. Bavulunuzu erkenden doldurmayın, buradan kesinlikle alışveriş yapacaksınız.
Tripadvisor’ın mobil uygulaması: Tripadvisor City Guides adıyla dünyadaki bazı önemli şehirlerin mobil aplikasyonunu yapmakta. Offline olarak harita üzerinde nerede olduğunuzu, gezilecek yerleri, restoranları görebilir, yorumları ve puanları okuyabilirsiniz. Mumbai de iyi uygulamalardan.
MUMBAİ’DE GEZİLECEK YERLER
Dharavi varoşları: Keşfetsene’nin Mumbai’de her şeyden önce önereceği yer/etkinlik genel tur rotalarından oldukça farklı. Dharavi Asya’nın en büyük, dünyanın üçüncü büyük varoş yerleşimi. Ünlü Slumdog millionaire filmine de ev sahipliği yapmış olan bölge filmden sonra turist akınına uğruyor. Tahmini nüfusu 1 milyon kadar olan bölgede 100 metrekarelik alana ortalama 450 insan düşüyor. Burayı diğer gettolarda ayıran nokta, inanılmaz bir iş bölgesi olması. Olağan dışı küçük alanlarda, ilginç yöntemlerle geri dönüşüm, çömlekçilik, nakış, ekmek, sabun ve deri tabaklanması gibi çokça alanda üretim yapılıyor. Bu kayıtsız ekonomi yılda yaklaşık 650 milyon dolar ciro üretiyor. Tabii bu paranın büyük kısmı bölgeyi parsellemiş patronların cebine girerken, emekçiler 90 $ ile 200 $ arası değişen aylık ücretlere çalışıyor.
Bu gettonun bir başka özelliği de kendi kendine yetecek bir yapı kurulmuş olması. İçerisinde hastane, okul, sinema, tiyatro, marketler v.s. bulunmakta. Çöp hizmeti yok sanırız bir tek, gerçi o da bilinçli bir tercih. Şehrin tüm çöpü ayıklanmak için buraya geliyor. Bari kalanını götürseler diyeceğiz, ama çok karışmamamız gerektiğini rehberimiz öğretti.
Bölgeye Be the local tours ve Reality tours tarafından turlar düzenleniyor. Colaba’da ünlü Leopold Cafe’nin çevresinde başka tur şirketleriyle de anlaşıp, ufak fiyat farkıyla yine bu turlara ulaşabilirsiniz. Biz Dharavi’de yetişmiş öğrencilerin kurduğu ve tur rehberliğini yaptığı Be the local tours ile gezdik. İkisi de aynı programı uyguluyor ve tur yaklaşık 3 saat sürüyor. Short tour olarak tanımlanan tur 500 rupi. Long tour dedikleri 1200 rupi tutuyor ve tek farkı şehir merkezinden arabayla gidilmesi, bonus olarak yolda uzaktan Dobi Ghat ve Red light district’in de gösterilmesi. Short tour’da ise merkezi bir yerde buluşulup trenle yolculuk ediliyor. Hem bütçe açısından hem de Mumbai’nin ünlü şehir içi trenlerine binme fırsatını da yakalamak için kesinlikle short tour’u öneriyoruz. Mumbai’de yapacağınız ilk şey bu turu ayarlamak olsun. Bizim tüm Hindistan seyahatimiz boyunca yaşadığımız “en yoğun” deneyimdi diyebiliriz. Turumuza dönüş uçak fiyatlarının cazibesiyle eklenen Mumbai’ye, sırf burayı görme şansı bulabildiğimiz için sevindik.
Dobi Ghat: Dünya’nın en büyük açık hava çamaşır yıkama merkezi. Özellikle otellerden ve hastanelerden toplanan çamaşırlar burada el işçiliğiyle, kaotik bir karmaşanın disipline olduğu bir düzende yıkanıyor. İçeri girilmiyor ancak çevresine yaklaşıp fotoğraf çekmek mümkün. Yaklaştıkça sizden giriş için para isteyenler olacak, aldırmayın. Mahalaxmi tren istasyonunun yanındaki köprüden fotoğraf çekme imkanı bulabilirsiniz.
Colaba: Mumbai’nin turistik bölgesi Colaba, Gateway of İndia’ı da içine alan sayısız dükkan, cafe ve restoranıyla Avrupai mimarinin, Hindistan çılgınlığıyla buluştuğu bir yer. Sokak satıcıları, sürekli koşuşturan insanlar, geniş yollar, şık restoranlar, tutarlı bir kaos sunuyor. Mumbai’nin güneyinden yer alan bu bölge konaklamak için de en iyi seçenek. Ana caddesi Colaba Causeway boyunca hem sokakta hem de dükkanlarda çok uygun fiyatlara alışveriş yapabilirsiniz. 5 $’a mis gibi sırt çantası, 1,5 $’a Ganesh figürlü tshirt bizim aldıklarımızın bir kısmı. Alışveriş sonrası bize de yorum yazın ki herkes fiyatları görsün. Bölgenin geneli kolonizasyonun izlerini gözlemlemek için ideal, zaten genç bir şehir olan Mumbai’nin en önemli özelliği olan şehir limanları bölgeyi oldukça geliştirmiş.
Chhatrapati Shivaji Terminali: Mumbai tren hattının denize açılan güneydeki son durağı, dünyanın en güzel tren istasyonlarından biri. Unesco dünya kültür mirasları listesinde de bulunan bu mimari güzellik, özellikle iş giriş-çıkış saatlerinde çılgın kalabalığıyla daha bir enteresan ziyaret noktası. Hiçbir yere gitmeksizin, sırf bir yerlere varmak uğruna koşuşturan deli kalabalığı izleyebilirsiniz.
India Geçidi (Gateway of India): Birçok önemli tarihi figür ve soylu için Hindistan’a giriş çıkış noktası olmuş geçit, İngiliz kralının 1911’de Mumbai’yi ziyaretine başlangıç noktasının hatırasına anıt olarak yapılmış. Günümüzdeyse İngilizlerin Hindistan üzerindeki sömürgeci ve kolonici döneminin simgesine dönüşmüş. Hemen yanında da, o dönemde Hindistan’a gelen soylu İngilizlerin konakladığı ünlü Taj Mahal oteli bulunmaktadır. Hindistan bağımsızlığına kavuştuktan sonra, 1948 yılında İngiliz kuvvetleri yine bu geçitten defolarak ülkeden ayrılmıştır. Burada gece gündüz muazzam bir yerel kalabalık vakit geçirmektedir ve şehirde en çok turistle karşılabileceğiniz yerdir. Ivır zıvır bir şeyler satan satıcılar, sokak yemekleri, fotoğrafçılar, aileler, turistler ve arkasında sakince duran göz alabildiğine okyanus. Hem tarihi değerleri hem de bugünü için kesinlikle görülmesi gereken bir yer. Gündüz gözüyle fotoğraf çekmeye, akşam da yerel hayatın akışını gözlemeye gidin deriz.
Elephanta Mağaraları (Elephanta Caves): Mumbai’ye bir saat mesafede bulunan Elephanta Adası’ındaki mağaraların ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Tarihçiler yaklaşık olarak 5. yüzyıl ile 8. yüzyıl arasında yapıldığını belirtmiştir. Hakkını verecek şekilde korunamamış olsa da, mağaralara oyulan Hindu figürleriyle, insan yaratıcılığı ve emeğinin önemli bir simgesi olduğu için mağaralar Unesco dünya kültür mirasları listesi listesinde bulunmakta. Adaya Gateway of India’dan kalkan vapurlarla ulaşım sağlanmaktadır. Yolculuk yaklaşık 1 saat sürmektedir. Gidiş geliş 150 rupi ve adaya giriş ücreti 250 rupi. İçerisinde harcanacak zaman yaklaşık 2 saat. Bolca maymunun da ikamet ettiği, Indiana Jones misail adayı ziyaret etmeye bizim vaktimiz yetmemişti. Yorumlarınızı almak isteriz.
Marine Yolu (Marine Drive): Mumbai’nin en güzel sahil şeridi, çok keyifli bir yürüyüş rotası. Özellikle gün batımına doğru gidip güneşin denizle ve uzaktaki yüksek binalarla bütünleşmesini izlemek çok keyifli. Yol boyunca manzaranın tadını çıkaran çiftler, aileler, spor yapan insanlar; yolun karşısında oteller ve restoranlar yürüyüşe eşlik etmekte. Gece yanan ışıklarla manzarası ayrı güzel olan bölgeye Hintler “Kraliçe’nin kolyesi (Queen’s necklase)” adını vermiş, hangi ülkenin kraliçesi olduğunu tahmin etmek zor değil. Bollywood starları ve diğer zenginler bu yola bakan tepelerdeki ultra lüks evlerde yaşıyor.
Chowpatty Kumsalı: Marine Drive’ın bitişine doğru ünlü Chowpatty Beach’e varıyoruz. Burası özellikle akşamları denizin serinlettiği havadan nasiplenmek ve meşhur sokak yemeklerini tatmaya gelen Hintlilerle dolup taşıyor. Sayısız yemek satıcısı, sokak eğlenceleri, koşuşturan çocuklar, kalabalık aileler, gün batımı… Hindistan’da huzur bulmak isteseniz de kalabalıktan uzaklaşmak imkansız. Onlar için huzurlu, bizim için biraz kirli ve kaotik. Biz meşhur sokak yemeklerinden tadamadık ama Dharavi varoş turundaki rehberimizi söylediğine göre hijyenikmiş, karar size kalmış. Daha da ileri gitmek isterseniz düzenlenen sokak yemeği turlarına da katılabilirsiniz. Ölmeyin ama, gerek yok şimdi.
MUMBAI’DE KONAKLAMA
Mumbai Hindistan geneline göre oldukça pahalı olmakla beraber konaklama boyutunda fiyatlar abartılı bi’ seviyeye ulaşmış. Özellikle turist bölgesi Colaba çevresinde ücretlendirme manasızca uçuk. Bölgeden uzakta, havalimanına yakın, ya da Batı Mumbai’de daha uygun fiyatlarla yatak bulmak mümkün ama yine de Hindistan genelinden en az 3 kat daha pahalı. Pek hostel yok, bulduğumuz bazı uygun fiyatlı hostellerin de kalitesi oldukça düşük göründüğü için tercih etmedik, önermeyiz de. Biz Colaba bölgesinden çok uzaklaşmamak kaydıyla yaptığımız araştırmalar sonucunda Marine Drive üzerinde, bir kriket stadyumunun yanında bulunan Bentley Hotel Marine Drive‘de konakladık. Sıralanmış lüks otellerin dizildiği yolda rahat bir gece geçirdik. Odamız oldukça iyi, çalışanlar da yardımcı ve sıcaklardı. İki kişilik odaya toplam 2900 rupi (47 $) ödedik ki makul sayıyoruz. Pek ortak alanı olmaması ve başka gezginlerle tanışma olanağı sunmaması eksileri olarak sıralansa da fiyat kalite dengesi, temizliği ve lokasyonuyla kesinlikle tavsiye ederiz. Hindistan’da genel konaklama notlarımız için bkz. Hindistan’da Konaklama
MUMBAI’DE ULAŞIM
Mumbai’nin şehir merkezinde Hindistan genelinde alışık olduğumuz rikşalar yasak. Genellikle taksimetresi çalışan normal taksiler kullananılmakta. Diğer şehirlere göre pek sorun yaşanacak durum yok, pazarlık yapmayıp kesinlikle taksimetreyi açtırın, hiç bir bahaneyle taksimetrede yazandan daha fazla ödemeyin.
Mumbai’de uzak mesafelere meşhur banliyö trenleriyle gitmek en iyi seçenektir. En azında sadece bu deneyimi yaşamak için binin. Colaba bölgesinden diğer bölgelere gitmek için en iyi seçenek bu trenler. İş çıkış saatleri inanılmaz kalabalık, metrobüs gören bizler bu savaşa hazırız! Ama mümkünse ne taksiyle ne de trenle bu saatlerde yolda olmayın, gidin alışveriş falan yapın.
Mumbai Havalimanından Şehir Merkezine Ulaşım
Mumbai Chhatrapati Shivaji Uluslararası Havalimanı şehir merkezine 28 kilometre uzaklıktadır. Havalimanının çıkışında ön ödemeli taksi ofisleri bulunmaktadır. Turistik bölge Colaba’ya maksimumu 450-600 rupi arası fiyata ulaşabilirsiniz. Klimalı, klimasız taksi fiyatları değişmektedir, uygun fiyat için klimasız taksileri tercih edebilirsiniz. Ofise ödeme yaptıktan sonra taksi de eksta bir ödeme yapmanıza gerek yoktur. Otelinizin havaalanı transferi hizmeti varsa onu da kullanabilirsiniz.
Hindistan’da tren saatleri, Hindistan’da şehirlerarası ulaşım, Hindistan’da şehiriçi ulaşım araçları ve daha birçok bilgiyi kapsayan Hindistan Ulaşım Rehberimizi inceleyebilirsiniz.